ESP nedir?
ESP; arabalarda kullanılan, kazaların önlenmesi için oluşturulmuş bir güvenlik sistemidir. İngilizce dilindeki açılımı “Electronic Stabilitiy Program“dır ve bu kelimelerin baş harflerinin kısaltma olarak yan yana getirilmesinden meydana gelmiştir. Türkçe’ye “elektronik stabilite programı” olarak geçen ESP sistemi araçlarda sağlamlık, manevra kararlılığı ve denge oluşturulmak amacıyla kullanılmaktadır.
Otomobillerde ESP sisteminin var olabilmesi için, kendisiyle bağlantılı diğer sistemlere de ihtiyaç vardır. Bu sistemler ABS ve ASR sistemleridir. ABS sistemi araçlarda kilitlenme durumunu engelleyen fren sistemi olarak kullanılırken ASR de patinaj olayını önleyen sistem olarak yer almaktadır.
Bu iki sistem araçlardaki ESP sisteminin işleme girme aşamasında destek olarak bulunmaktadırlar. Otomobillerde EBS sisteminden çok daha önce kullanılmaya başlanan ABS gibi sistemler, ilk olarak 1970 yılında Mercedes’in S serisindeki bir aracında kullanılmaya başlanmıştır. Güvenlik için çok faydalı bir önlem olan bu tip sistemler o yıllardan sonra daha çok yaygınlaşıp diğer marka ve modellerde de kullanılmaya başlanmıştır. 1995 yılında Bosch markası, ESP sistemini de keşfetmiş ve o tarihten sonra bu sistem de yine ilk kez Mercedes’in CL serisindeki araçlarında sürücülerin isteklerine göre opsiyonel olarak konuşmaya başlanmıştır.
Yakın tarihe kadar sadece C serisi ve daha üst segmentasyonlardaki araçlarda kullanılan ESP, günümüzde çoğu otomobil markasının çok standart sayılabilecek otomobillerinde dahi kullanılan bir güvenlik sistemi olmuştur. Öyle ki ESP sistemi bazı Avrupa ülkelerinde fabrika çıkışlı yeni trafiğe girecek olan araçlara üretim aşamasında opsiyonel olarak değil zorunlu olarak kullanılması gereken bir sistem haline dönüştürülmüştür.
ESP Nasıl Çalışır?
ESP, bir araçta kontrol ünitelerinden ve bu ünitelerle bağlantılı sensörlerden oluşmaktadır. Araç trafikteyken beklenmedik ani bir manevra yaptığında, virajlara dönülemeyecek hızlarla girdiğinde ya da çok ani frenlemeler yapıldığında aracın kendini savurma ihtimaline karşı ESP devreye girmektedir.
Bunu yapma mantığı da az önce bahsettiğimiz durumların yaşanmasından sonra ESP hız sensörünü, aracın açı sensörünü, direksiyonun açı sensörünü ve aracın savrulma sensörünü devreye sokarak bu devrelerinden aldığı bilgiler ışığında o durumda müdahale gerektiren taraf ve lastik hangisiyse o taraftaki lastiğe fren yaptırmaktadır. Aracı bir şekilde güvenlik altına aldıktan sonra da motor kontrol ünitesini de devreye sokarak torku kontrol altına almaktadır.
