Şükran Günü (İngilizce: Thanksgiving Day veya sadece Thanksgiving), Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da hasata ve geçmiş yılın tüm nimetlerine şükretmek için kutlanan bir ulusal bayramdır. İki ülke arasındaki boylam farkının getirdiği farklı hasat takvimi nedeniyle, Şükran Günü, Kanada’da Ekim ayının ikinci pazartesi günü, ABD’de ise Kasım ayının dördüncü perşembesinde kutlanır. Şükran Günü, Kızılderililer arasında ise Yas Günü olarak kutlanmaktadır.
Şükran Gününün kökeni, Plymouth‘taki ilk İngiliz kolonicilerin (Pilgrimler), Wampanoag Kızılderilileri ile ortak düzenlediklerine inanılan bir hasat yemeği olsa da, günümüzde, Kızılderili unsurlardan ayrışarak, yalnız aile ve Tanrı’ya adanan bir hal almıştır. Özellikle ABD’deki kutlamalar mitoloji ve sembolizm açısından zengindir. Hindi, bu günün geleneksel yemeğidir.
Bayramın, çeşitli kökenleri vardır. Bir rivayete göre, günümüzde Yeni İngiltere coğrafi bölgesi olarak bilinen ABD’nin en kuzeydoğu köşeninin o dönemdeki yerlisi Wampanoag Kabilesi, 1621’de Plymouth‘da Amerika kıtasına ilk ayak basan İngiliz yerleşimcilerin (Pilgrimler), bölge coğrafyasına henüz alışamadıklarını gözlemlemiş ve toprağı Avrupa’dan alışkın oldukları mahsullere boy verecek şekilde verimli kılamamaları nedeniyle açlıkla mücadele ettiklerini görmüştür. Kabile, yeni yerleşimcilerin durumuna acımış ve yardımseverlik ve misafirperverlikle kendi av ve mahsullerini paylaşmıştır. İki toplumun barışçıl bir şekilde bir araya gelmesinden ortaya çıkan bu kutlama, gelecekteki Şükran Günü kutlamalarına ilham ve model olmuştur.
Farklı bir rivayete göre bu bayram, Pilgrimlerin Kasım 1621’de topluca kümes hayvanı avlanmaya gitmesi ve büyük bir talihle 50 kişilik gruplarına bir hafta yetecek kadar çok hayvan yakalamasıyla başlamıştır. Hikâyede bu hayvanların hindi olduğu öne sürülse de, gerçekte, avlanması daha kolay olan kaz ve ördek olması ihtimali daha yüksektir. Her durumda, bu bereketli olayı takiben yaklaşık 90 kişilik bir Wampanoag yerli grubu, o dönem henüz birkaç binadan oluşan Plymouth kampına gelmiştir. İngiliz yerleşimciler önce bu beklenmedik ziyaretten tedirgin olsalar da, gruplar kısa sürede kaynaşmış ve Kızılderililerin yanlarında hediye olarak getirdikleri geyik etiyle beraber, birkaç gün süren ortak bir şölen düzenlenmiştir. Açık alanda düzensiz bir şekilde gerçekleşen bu şölende, geyik ve kümes hayvanlarının yanı sıra, muhtemelen deniz ürünleri, sebze ve bira tüketilmiştir. Dil engeli nedeniyle çat-pat anlaşabilen gruplar, aralarında oyunlar ve yarışmalar düzenlemiş, silahlar patlatmışlardır. Verimli bir hasat ve ortak nimetler kutlaması olarak ortaya çıkan bu şölen, Şükran Günü olarak gelenekselleşmiştir.
Resim: İlk Şükran Günü yemeğini resmeden bir çizim, Jean Leon Gerome Ferris (1912-1915 arası)
Bu olay, aynı zamanda iki taraf arasında Kral Philip Savaşı‘na kadar sürecek bir barışın temellerini atmıştır. 1675-1678 yılları arasında gerçekleşen ve Casco Koyu Atlaşması ile son bulan bu savaşta, yüzlerce kolonici ve binlerce Kızılderili hayatını kaybetmiştir.
Plymouth‘a yerleşen ilk kolonicilerin üçte birinden fazlası İngiltere’deki Prutan Kilisesi‘nin radikal bir koluna mensuplardı. Anavatanlarındaki dinî baskı ve zulümlerden kaçarak önce Hollanda’ya, sonra da Amerika’ya gelmişlerdi. Seyahatlerinin dinî boyutu nedeniyle bu ilk yerleşimcilere sonradan (1800’lerde) Pilgrim (hacı) veya Pilgrim Fathers (Hacı Atalar) denmeye başlandı. Plymouth’un ilk Valisi William Bradford‘a ait bir belgede Hollanda’dan gelen yerleşimcilerden “Aziz” diye bahsedilir.
1863’de Başkan Abraham Lincoln Şükran Günü’nün ulusal bayram olmasını önerir, ancak bu öneri, 1941’de Kongre’de karara bağlanır ve her yılın Kasım ayının son perşembesi Şükran Günü olarak ulusal bayram ilan edilir.
Black Friday (Kara Cuma)
Black Friday olarak bilinen ve ABD’nin hemen hemen tüm mağazalarında yılın en büyük indiriminin yapıldığı bu gece, Şükran Günü olan Perşembe gecesini Cuma’ya bağlayan gecedir. Mağazalar çok erken saatte açılır ve geç kapanırlar, ve beklenmedik derecede indirimli satış yaparlar. Black Friday bir resmi tatil sayılmaz. Kanada ve Ingiltere’de de Black Friday günü vardır, ve Amazon gibi internet üzerinden iş yapan çeşitli şirketler de indirimli satış yaparlar.
Black Friday başlarda, Şükran Günü ve bir sonraki günün resmi tatil ilan edilmesi sebebiyle yapacak bir şeyler arayan insanları alışverişe yöneltmek için ufak tefek indirimlerin uygulanmasıyla başlamış. Bu indirimlerin zamanla insanlar tarafından beklenir hale gelmesi, tekrar fırsat bulayacaklarını düşünenlerin Noel hediyelerini almak için bu günü tercih etmeye başlamaları ve ekonomiye getirdiği hatırı sayılır hareketlilik, iki tarafında memnuniyetine sebep olmuş. Zamanla uygulanan indirim yüzdeleri artmış ve Kasım aynın son Cuması adeta bir alışveriş şenliği halini almış.
Bu özel alışveriş gününün Black Friday (Kara Cuma) olarak isimlendirilmesi ise ilk olarak, 1975 yılında New York Times‘ın ilgili haberinde kullanılmasıyla başlamıştır. O günde, Philadelphia’da, alışverişten dolayı oluşan yoğun trafik ve zorluklar nedeniyle bu isim verilmiştir. Son yıllarda, bu gün, hem insanlar hem de mağazalar için olumlu şekilde karşılanmaktadır. Walmart gibi ünlü mağazalar her yıl, kapılarını müşterilerine daha erken açmaktadırlar ve işçilerin mesaisi daha yoğun geçmektedir.
Kaynak:
- https://www.wikipedia.org/
- http://www.usasabah.com/
