Viktimoloji sözcüğü Latince “victima” ve Yunanca “logos” sözcüklerinden oluşmaktadır. Kriminolojide mağdur veya suç kurbanı, yani başka bir kişinin eyleminden dolayı zarar görmüş, acı çekmiş ya da ölmüş olan kişi anlamına gelir. Kısaca viktimoloji mağduru inceleyen bilim dalıdır.
Mağdur, mutlaka bir insan olmak zorunda değildir. İnsan grupları da (azınlıklar, milletler, tüm olarak halk) mağdur olabilir. Hans Von Hentig’in 1941’de “Fail ve Mağdur Arasındaki İç İlişki Üzerine Gözlemler” konulu ilk kriminolojik makalesinde; “Suç mağduru edilgen bir nesne değildir, tam tersine o suçun işlenmesi yönteminde aktif bir özne olacaktır” demektedir. O suçun işlenmesine ve oluşmasına birlikte etki eder; ceza muhakemesi hukuku, sadece failin insan haklarıyla değil, aynı zamanda temel olarak suç mağduru ile de ilgilidir” demektedir.
Mağdur, hukuk düzenince korunan, hakkı ihlâl edilen tabi veya hukuki kişidir; mağdur, bir suçla tehlikeye sokulan, zarar verilen veya tahrip edilen bir kişi, organizasyon, topluluk, devlet ve ya uluslar arası düzen olabilir. Öldürülenin veya kişinin aile üyesi de suç mağduru olabilir; onlar suçtan korunmada veya suçlulukla mücadelede polisin yardımcı kişisi olarak zarar görmüş olabilirler. Kimin bir suçun somut ve gerçek mağduru olarak kabul edileceği, toplumsal ve bireysel olarak suçun oluşumu ve suçun önlenmesi yönteminde önemlidir. Viktimolojinin amacı, mağduru psikolojik, sosyal ve hukuksal boyutlar arasındaki ilişkiler kapsamında incelemek ve gerekli şartları ortaya koymaktır. Viktimolojide, suç mağduru ile ilgilenmekte, mağdur tipolojisi, bunun suç nedenleri ile olan bağlantısı, suç korkusu, suçu önleme, suçun mağdurlar üzerindeki etkileri, mağdurun suçtaki rolü ve sorumluluğu, korumaya, desteğe ve giderime ilişkin olarak mağdurun gereksinimleri özellikle üzerinde durulan konulardır.
Viktimoloji araştırmaları mağdur ve mağdurun sorunlarını değişik referans sistemleri içinde ele alır. Bunları dört ana başlık altında toplamak mümkündür.
1- Ampirik viktimolojide mağdurun suç sonrası kişisel ve sosyal boyutlardaki sorunlarını, mağdur ile fail arasındaki ilişkiyi araştırır ve engellenmesi için gerekli koşulların ortaya çıkarılmasını hedefler.
2- Klinik viktimolojide viktimizasyonun mağdur üzerindeki medikopsikolojik sonuçlarını araştırır. Bunların mağdur üzerindeki etkilerini azaltmak ve ortadan kaldırmak için gerekli araştırmalar yapar.
3- Viktimoloji araştırmalarının diğer bir boyutu da mağdura yardım ve koruma sisteminin oluşturulması ile ilgilidir. İnsanlık suçu mağdurlarına yardımın yanı sıra belirli tip mağdurların (örneğin kadın sığınma evleri, kimsesiz çocuklar için açılan ıslah evleri) korunması için belirli kurumsal yapıların oluşturulması da bu araştırma ve koruma konusu içine girer.
4- Viktimoloji araştırmalarının diğer bir boyutu da mağdurun hukuki durumu ile ilgilidir. Mağdurun hukuk sistemi içindeki yeri, mağdura tanınan haklar, mağdurun korunmasına yönelik kuralların incelenmesi ve mağdurun bu haklarından yararlanabilmesi için geliştirilmesi gereken yardım sistemleri viktimolojinin hukuki boyutunu oluşturur.
