Bu yazımızda “Dünyada En Çok Konuşulan Diller” konusunda bilgi vermeye çalışacağız.
Dil veya lîsan, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan doğal bir araç, kendisine özgü kuralları olan ve ancak bu kurallar içerisinde gelişen canlı bir varlık, temeli tarihin bilinmeyen dönemlerinde atılmış bir gizli anlaşmalar düzeni, seslerden örülmüş toplumsal bir kurumdur.
1- Çinçe | 1.09 Milyar
Çince, Çin’de ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan binlerce ufak dilin tümüne birden verilen addır ve bunlar tek bir dil sayılırsa, Dünya’da en çok konuşulan dildir. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, tamamen ayrı birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farklı “dilcik”lerden oluşmuştur. Bu yüzden Çincenin bir dil değil, bir dil ailesi olduğu iddia edilir. En çok konuşulanı Mandarin, yaklaşık 850.000.000 kişi tarafından konuşulur. Daha sonra Şanghay ve civarındaki 90.000.000 insan tarafından konuşulanı Wu lehçesidir. Göçmen topluluklarda en çok Kantonca kullanılır. Bunun sebebi göç eden Çinlilerin genelde güney kesimlerden olmasıdır. Bu dil, Çin-Tibet dilleri ailesinin koluna dahildir. Çince, dünyanın en çok konuşulan dili olduğundan Birleşmiş Milletler’in aynı zamanda resmî dillerinden biridir.
Çince dünyada 1.09 milyar ile en çok konuşulan dildir.
Çin dili bölgelerine göre farklılık gösterir. Çin’de en popüler olan lehçe Mandarindir. Çin dilinin hangi bölgelerde ne kadar bir nüfus tarafından konuşulduğu şöyledir:
- Mandarin: Çin’in büyük bir bölümünü kapsar. 850.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Wu: Şanghay ve civarındaki 90.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Yue (Kantonca): Çin’in Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi’nde 70.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Min: Tayvan ve Fujian eyaletlerinde 58.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Jin: Çin’in Şansi ve Gansu eyaletindeki 45.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Xiang: Çin’in Hubei ve Hunan eyaletlerinde 36.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Hakka: Çin’in Guangdong eyaletinde 35.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Gan: Çin’in Jiangxi eyaletindeki 33.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Pinghua: Çin’in Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi’ndeki 3.000.000 kişi tarafından konuşulur.
2- İngilizce | 983 Milyon
Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri’nde, Birleşik Krallık’ta, Avustralya’da, Kanada’da, Güney Asya’nın bir bölümünde, Mısır’da ve Afrika’nın belirli kesimlerinde ana dil ya da ikinci dil olarak konuşulmaktadır. İngilizce; Çince (Mandarin Çincesi) ve İspanyolcadan sonra ilk resmî dil olarak dünyanın en çok konuşulan üçüncü dilidir. İkinci dil ve resmî dil olarak dünya genelinde, özellikle İngiliz Milletler Topluluğu ülkeleri ve çok sayıda uluslararası örgüt tarafından da kullanılmaktadır. Modern İngilizce, anadili farklı olan insanların konuştuğu ilk “küresel ortak dil” olarak tanımlanmaktadır.İngilizce iletişim, bilim, ticaret, havacılık, eğlence, radyo ve diplomasi alanlarında egemen uluslararası yardımcı dildir. Dilin Britanya Adaları’ndan öteye yayılmasında Britanya İmparatorluğu’nun büyük payı vardır. Amerika Birleşik Devletleri’nin II. Dünya Savaşı sonrasında artan ekonomik ve kültürel etkisi, İngilizcenin benimsenmesini önemli şekilde hızlandırmıştır.
İngilizce, dünya üzerinde 983 milyon insan tarafından konuşulur. İngilizce günümüzde uluslararası dil, iletişim dili veya dünya dili olarak adlandırılır. İngilizce; artık birçok meslekte gereklilik haline gelmiştir. Dünya üzerinde birçok ülkede resmî dil İngilizcedir. Resmî dil olmadığı pek çok ülkede de yabancı dil olarak öğretilmektedir. Birleşmiş Milletler’in resmî dilidir. İngilizcenin hızla büyümesinin dünyada birçok dilin ölümüne neden olduğu ve dilsel çeşitliliği azalttığı iddia edilir; bununla birlikte İngilizcenin zamanla farklı diller üretme potansiyeline sahip olduğu da düşünülür.
Dünyada resmî dil olarak en çok kullanılan 3. dil olmasına rağmen dünyada en çok kullanılan 1. dildir. Dünyada İngilizce iletişim dili olarak kabul edilir. Bu yüzden 1 milyar civarında kişi en basit seviyede de olsa İngilizce bilmektedir. Bununla birlikte İngilizce en fazla bilinen 2. dil olma özelliğini de kapsar. İngilizce dünyanın çoğu yerinde konuşulur. anadili İngilizce olanların en fazla olduğu yer Amerika Birleşik Devletleri’dir.
Anadili İngilizce Olanların Sayısı
- Amerika Birleşik Devletleri 214.809.000
- Birleşik Krallık 58.200.000
- Kanada 17.694.830
- Avustralya 15.581.334
- İrlanda 4.200.000
- Güney Afrika 3.673.203
- Yeni Zelanda 3.500.000
- Singapur 665.087
3- Hindustani | 544 Milyon
Hindustani, Hindistan’ın geçer dili (lingua franca) olan Hint-Aryan dilidir. 13. yy’da Delhi ve Meerut kentlerinde İslam hakimiyetinden kaynaklanan dil çeşitliliğin bir sonucu olarak ortaya çıktı. 19. yy’da Birleşik Krallık, Hindistan’ın dilini standartlaştırabilmek için Hindustânî kullanımını yaymaya çalıştı. Bu dil günümüzde Hindistan’ın en yaygın sabiri olmakla birlikte, avam dili olduğu için kullanıcı adedini tespit etmek oldukça zordur.
Hindustânî, önceleri Hintçenin Kariboli ağzını konuşan kimselerle, 13. yy’daki İslam fetihlerinden sonra Kuzey Hindistan’a yerleşen ve Farsça, Türkçe veya Arapça konuşan kimselerin anlaşabilmesini sağlıyordu. Amîr Khosrow (1253–1325), Kabîr (1440–1518), Dadu (1544–1603), ve Akbar’ın saray şairi Raḥîm (1556–1627) gibi şairler sayesinde Hindustânînin popülaritesi arttı. Sufi derviş Baba Ferîd ile ölümsüzlüğe ulaşabilmek için Budizm’i, Şaivizmi ve Hatha Yoga’yı birleştiren Natha geleneğinden gelen çeşitli şairler de Hindustânînin yayılmasında etkili oldular
4- İspanyolca | 527 Milyon
İspanyolca ya da Kastilya dili, Roman dillerinden biri. Kökeni İspanya’nın Kastilya bölgesine dayanır. 500 milyona yakın kişinin ana dili olarak konuştuğu İspanyolca, dünyada en çok konuşulan dördüncü dildir. Dünyada İspanyolca konuşan 470 milyon ila 500 milyon insanın olduğu tahmin edilmektedir.
İspanyolca dünyada en çok ülkede resmî dil olarak kabul edilen dildir. Resmî dil olarak İspanyolcayı kullanan ülkeler: İspanya, Küba, Arjantin, Bolivya, Kolombiya, Kosta, Rika, Şili, Ekvador, Guatemala, Honduras, Meksika, Nikaragua, Panama, Paraguay, Peru, Porto Riko, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Uruguay ve Venezuela’dır.
Amerika Birleşik Devletleri’nin anayasası bir resmî dil tanımlamamakla birlikte, ülkenin genelinde İngilizce’den sonra en çok konuşulan ikinci dil İspanyolca’dır. Ülke içinde ana dili İspanyolca olan 41 milyon kişi vardır. Özellikle güney bölgelerinde sadece İspanyolca konuşarak yaşanabilir. İspanyolca; Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Amerikan Devletleri Örgütü, İbero-Amerikan Devletleri Örgütü, Afrika Birliği, UNASUR, Antraktika Anlaşması Sekreterliği, Latin Birliği, Karayip Ortak Pazarı ve NAFTA gibi uluslararası ve bölgelerarası organizasyonlarda resmî dil olarak kullanılmaktadır.
5- Arapça | 422 Milyon
Arapça Hami-Sami Dilleri Ailesi’nin Sami koluna mensup bir dildir. İslâm’ın kutsal kitabı Kur’an, Arapça dilindedir. Günümüzde 60 ülkede konuşulan Arapça, dünya genelinde en çok konuşulan 5. dil olup aynı zamanda Birleşmiş Milletler’de kabul edilen 6 resmî dilden birisidir.
Standart Arapça olarak kabul edilen bu dil El-Arabiyye el-fushâ (Fasih, Düzgün Arapça) olarak ifade edilir ve tüm Arap devletlerinin resmî dilidir. Arap Yarımadası ve Kuzey Afrika’da halkın çoğunluğunca, İran ve Türkiye’de ise Arap azınlıklarca kullanılan diller, Arapçanın lehçeleridir. Standart Arapça herhangi bir ülkede halk dili olarak konuşulmamakla beraber resmî dil olduğu için eğitim görmüş her Arap standart Arapçayı anlar ve konuşabilir. Standart Arapça olarak kabul edilen dil Kur’an’ın dilidir. Kur’an Arapça olması nedeniyle Arap dili İslâm dininde özel bir yere sahiptir.
Dünyada yaklaşık 290 milyon insanın anadili olan Arapça, bir milyarı aşkın müslümanın ibadet dili olması yanı sıra; Suudi Arabistan, Yemen, Birleşik Arap Emirlikleri gibi 22 Arap ülkesinin resmî dilidir. Bu dilin dünyadaki önemi ve rolünün büyüklüğü sonucunda, Birleşmiş Milletler örgütü 1974’de Arapçayı altıncı resmî dil kabul etmiştir.
6- Malayca | 281 Milyon
Malayca Malezya, Brunei ve Singapur’un resmî dilidir. Tayland, Filipinler, Endonezya gibi ülkelerde yaşayan Malezyalılar tarafından da konuşulmaktadır. Doğu Timor’da geçerli bir dildir. 20-30 milyon kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir. Tayland-Hindistan kökenli bir dildir. Endonezya, Malezyada ve diğer ülkelerde konuşulan diller total olarak kabul edildiğinde 281 milyon ile dünyanın en çok konuşulan 6. dili olmaktadır.
7- Rusça | 267 Milyon
Rusça, Beyaz Rusça ve Ukraynaca ile birlikte Hint-Avrupa dil ailesinin Slav Dilleri grubunun Doğu Slav Dilleri alt grubuna girer. 20. yüzyılda politik açıdan önemli bir dil olan Rusça, Birleşmiş Milletlerin resmi dillerinden biridir. Rusça dünya üzerinde en çok konuşulan 7. dildir. Rusça Kiril alfabesini kullanır. Çünkü Latin harfleri Rus dilindeki tüm sesleri ifade etmek için yeterli değildir. Rusça’da vurgu çok önemlidir. Rusça sözcüklerde vurgunun belli bir yeri yoktur. DolayısıyӀa sözcükleri öğrenirken vurguyu ve telaffuzu doğru öğrenmek önemlidir. Rusça kelime okunuş vurgu bulunduğu yere bağlı olarak değişebilir.
Rusça’nın en yaygın kullanıldığı ülkeler Rusya, Ukrayna, Kazakistan ve Beyaz Rusya’dır. Bir zaman Sovyetler Birliği’ni oluşturan ülkelerde de eskisi kadar yaygın olmasa da kullanılmaktadır. Sovyetler Birliği zamanında farklı etnik grupların konuştuğu dillere yönelik devlet politikası sık sık değişse de, ağırlıklı olarak Rusça kullanılmaktaydı. 1990 yılında Rusça, birliğin resmi dili olarak kabul edildi. 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte yeni bağımsızlığını kazanmış devletlerin çoğu kendi yerel dillerini destekleyen politikalar izlediler. Ancak Rusçanın bölgedeki önemi güncelliğini korumaktadır. Örneğin Estonya’nın % 67,8’i Rusça konuşmaktadır. Sovyetler Birliği’nden dağılan ülkelerin çoğunda Rusça resmî dildir. Resmî dil değilse bile Rus dili okullarda öğretilmektedir. Baltık ülkelerinde ya yabancı dil olarak ya da anadil olarak Rusça konuşulmaktadır. Kazakistan, Beyaz Rusya ve Kırgızistan’da Rusça hâlâ resmi dildir. Kuzey Kazakistan’ın büyük bir kısmı hala Rusça konuşmaktadır.
Litvanya nüfusunun % 60’ı Rusça bilmektedir. İsrail’de 750.000 kişi tarafından Rusça konuşulmaktadır. Bunlar eski Sovyetler Birliği’nden gelen Yahudi göçmenlerdir. Kazakistan, Beyaz Rusya, Özbekistan, Ukrayna, Kırgızistan, Moldova, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan ve Tacikistan’da okullarda zorunlu Rusça eğitimi verilir.
8- Bengalce | 261 Milyon
Bengalce veya Bengal Dili, bir doğu Hint-Ari dilidir. Bengalcenin kökeni Güneydoğu Asya’nın Bengal olarak bilinen bölgesidir ve bu bölge, bugünkü Bangladeş’i ve Hindistan’ın Batı Bengal eyaletini ve Tripura ve Assam eyaletlerinin bir kısmını kapsamaktadır. Dili konuşanların sayısı 230, 250 veya kimilerine göre 261 milyon civarındadır ve dünyanın en çok konuşulan sekizinci dillerinden biridir. Ayrıca, 125.000’den fazla sözcüğüyle dünyanın en zengin beşinci dilidir.
Hindistan, Pakistan ve Afganistan’da konuşulan dillerin çoğu (Hintçe, Urdu, Paştu vs.) ve ayrıca Farsça, Kürtçe, Ermenice ve başka birçok dil gibi Sanskritçe kökenli bir dildir. Diğer Doğu Hint-Ari dilleriyle birlikte 800-1200 yılları arasında Magadhi Prakrit dilinden kökenlenmiştir. Bangladeş’in resmî dilidir ve Hindistan’ın ikinci en çok konuşulan dilidir.
Bengalce, uzun ve zengin edebi geleneğiyle, yüksek kültürel çeşitliliği barındıran bir bölgenin insanlarını bir araya getirir ve aynı zamanda Bengal milliyetçiliğinde önemli bir rol oynar. Bengalce’nin en önemli kişiliklerinden biri edebiyat Nobel Ödülü sahibi Rabindranath Tagore’dur. Tagore, Nobel ödülü almış ilk Asya’lıdır ve aynı zamanda hem Hindistan hem de Bangladeş Ulusal marşlarını bestelemiştir, bu iki ülkenin de ulusal marşı Bengalce’dir.
Bangladeş’in Pakistan’ın bir parçası olduğu bir dönemde, Urdu dili, milli dil olarak her alanda kullanılmak üzere, Bengalce’yi baskılamak amacıyla kullanılmış, ayrıca Bengalce’nin de Arap alfabesiyle yazılması istenmiştir. Bütün bunlar üzerine, güçlü bir dil bilinci olan Bangladeş’liler (o zamanın Doğu Pakistan’lıları) Bengal Dil Hareketi’ni başlatmışlar, 21 Şubat 1952’de Bengal dilinin ve alfabesinin yazımını sürdürmek amacıyla yapılan protestolarda birçok insan ölmüştür. O günden bu yana 21 Şubat Bangladeş’te Dil Hareket Günü olarak anılmaktadır ve 17 Kasım 1999’da UNESCO tarafından Uluslararası Anadil Günü ilan edilmiştir.
9- Portekizce | 229 Milyon
Portekizce, iki yüz milyon üzerinde insan tarafından ana dil olarak konuşulmaktadır. Dünya üzerinde en yaygın dokuzuncu dilidir. Güney Amerika’da yaklaşık 190 milyon (nüfusun %51’i) kişi tarafından, Latin Amerika’da ise nüfusun % 34’ü tarafından konuşulmaktadır. Hint-Avrupa dil ailesinin İtalo-Keltik alt grubunun Roman Dilleri koluna bağlıdır. İspanyolcaya çok yakın olmakla birlikte İspanyolca’dan daha yumuşak ve melodiktir. Sözcük hazneleri %70 ortak olsa da, İspanyolcada kullanılmayan burundan seslere Portekizcede çokça rastlanır. Bu sesler aksanlı olduklarında, ã (coração: kalp), õ (corações: kalpler) harfleriyle; aksansız olduğunda ise sözcük sonuna konan m (bem: iyi) harfi ile gösterilir. İtalyanca, Fransızca ve Rumence ile de oldukça benzerlik taşır. Portekizceye en yakın lisan ise İspanya’nın Galiçya bölgesinde konuşulan Galiçyacadır (Gallego). Dünya üzerinde yayılımı 15. ve 16. yüzyılda Portekiz’in sömürgeleştirme sürecinde hız kazanmıştır.
Brezilya ve Portekiz’de konuşulan şiveler telaffuz açısından pek çok farklılık taşısa da, iki ülkede yaşayanlar birbirlerini en ufak bir zorluk olmadan anlayabilirler. Az sayıda da olsa bazı kelimeler iki ülkede değişik biçimde söylenir. Portekiz’de “ananas”, Brezilya’da “abacaxi”dir.
10- Fransızca | 229 Milyon
Fransızca, Hint-Avrupa dil ailesinin Roman dilleri altbirimden, Fransa ve Fransız uygarlığını benimsemiş ve eski Fransız sömürgesi ülkelerde kullanılan dildir. Dünya’da yaklaşık olarak 229 milyon insan Fransızca bilmektedir. 128 milyon insan Fransızca’yı anadili veya ikinci dili olarak konuşurken, 54 ülkede 72 milyon insan tarafından da bilinmekte ve konuşulmaktadır. Başta Fransa olmak üzere Kanada, Belçika, İsviçre, Afrika, Lüksemburg ve Monako ve daha birçok ülkede konuşulur.
Fransızca; İspanyolca, Portekizce, İtalyanca, Katalanca ve Rumence gibi Roma İmparatorluğu’nun dili olan Latince’nin devam dillerindendir. Fransızca tarih içerisinde Roma Galyalılarının kelt dillerinden ve Roma sonrası Frenk göçmenlerinin Cermen dillerinden etkilenmiştir. Fransızca 29 ülkede resmî dildir. La Francophonie denilen Frankofon Fransızca konuşan uluslar topluluğudur. Birleşmiş Milletler’in bütün altkurumlarında ve uluslararası kuruluşların çoğunda resmî dildir. Avrupa Birliği verilerine göre 27 üye ülkedeki 129 milyon insan (497.198.740 %26’sı) Fransızca konuşmakta ve bunun 65 milyonu (%12) anadili, 69 milyonu (%14) ise ikinci dili olarak konuşmaktadır. Bu verilere göre Fransızca birlik içerisinde İngilizce ve Almancadan sonra en sık konuşulan 3. dildir.
