Aşı, hastalıklara karşı bağışıklık sağlama amacı ile insan veya hayvan vücuduna verilen, zayıflatılmış hastalık virüsü, hastalık etkeninin parçaları veya salgıları ile oluşturulan çözeltidir. Mikroplar veya virüslerce oluşturulan hastalıklara karşı vücut, bağışıklık sistemi ile yanıt verir. Bağışıklık sisteminin hastalık etkeni vücuda girmeden, yani hastalık gelişmeden, etkeni tanıması ve onu yenecek yanıtı geliştirmesi (Örneğin vücudun gerekli antikoru üretmesi), aşılamanın temel ilkesidir. Bu amaçla hastalık yapma yetisi azaltılmış hastalık etkeni, tüberküloz (BCG) aşısında olduğu gibi, kullanılabilir.
Tüm hastalık etkenleri için hastalık yetisi azaltılmış mikro organizma bulunamayacağı için, etkenin dış kılıfı gibi parçaları ya da salgıladığı maddeler, difteri (DBT) aşısı gibi, kullanılabilir. Aşı, özellikle küçük çocuklara her ne kadar korkutucu ve ürkütücü görünse de aşı sağlık içindir, aşırı veya fark edilemeyecek kadar etkisiz virüsler, salgınlar vb. için hem çok önemlidir hem de faydalı bir önlemdir.
Aşı Çeşitleri Nelerdir?
1- Cansız (Ölü) Mikroorganizma Aşıları: Çeşitli yöntemlerle öldürülmüş bakteriler ile inaktive edilmiş virüs aşılarıdır. Bu öldürülme veya inaktivasyon işleminde genellikle mikroorganizma bütünlüğü ve antijenik yapı bozulmaz. Cansız mikroorganizma aşılarına örnekler aşağıda sıralanmıştır: Ölü bakteri aşıları: Tifo, paratifo, kolera, boğmaca, veba, salgın tifüs aşıları vb. İnaktive virüs aşıları: Çocuk felci (salk tipi) , kuduz, influenza (grip) aşıları vb.
2- Canlı (Atenüe) Mikroorganizma Aşıları: Antijenik niteliği bozulmadan, hastalandırıcılık özelliği (virülansı) ortadan kaldırılan veya virülansı yavaşlatılan mikroorganizmalardan hazırlanan bu aşılara canlı atenüe aşılar denir. Canlı (atenüe) bakteri aşıları: BCG (verem aşısı) Canlı (atenüe) virüs aşıları: Sabin tipi çocuk felci aşısı, sarı ateş, kızamık, kızamıkçık, kabakulak
3- Toksoid (Anatoksin) Aşılar: Difteri ve tetanoz gibi bakteri toksinleriyle meydana gelen hastalıklardan korunmada kullanılan aşılardır. Zehir etkisi giderilmiş fakat antijen yapısı bozulmamış toksoidler (anatoksin) aşı olarak kullanılır.
4- Biyoteknolojik Aşılar: Aşılamada bazı sorunların yaşandığı enfeksiyon hastalıklarında, daha etkili ve yan etkileri daha az olan aşıların elde edilmesi için yeni, moleküler biyoteknoloji kullanılmaktadır.
Kaynak: MEGEP Yayınları ve Wikipedia
