Fosfor bombası, beyaz fosfor adı verilen kimyasal bir madde içeren bir patlayıcı silahtır. Beyaz fosfor, yüksek sıcaklıklarda yanma yeteneğine sahip bir bileşiktir. Bu bombaların patlaması durumunda, beyaz fosfor içerikli parçacıklar hava ile temas ettiğinde anında yanmaya başlar ve yıkıcı yangınlar başlatır. Fosfor bombası, hem askeri hem de sivil amaçlarla kullanılmıştır. Ancak fosfor bombasının insanlar ve çevre üzerinde çok ciddi zararları vardır. Bu nedenle fosfor bombasının kullanımı uluslararası hukuk tarafından kısıtlanmıştır. Bu makalede fosfor bombasının tarihçesi, çalışma prensibi, etkileri ve yasaklanma nedenleri hakkında bilgi vereceğiz.
Fosfor Bombasının Tarihçesi
Fosfor bombası, ilk olarak I. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından geliştirilmiştir. Almanlar, beyaz fosforu duman oluşturmak ve düşman mevzilerini gizlemek için kullanmışlardır. Ayrıca beyaz fosforun yanıcı özelliğinden de faydalanarak düşman askerlerine ve araçlarına zarar vermeye çalışmışlardır.
II. Dünya Savaşı’nda ise fosfor bombası daha yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Hem Müttefikler hem de Mihver Devletleri, fosfor bombalarını hava saldırılarında şehirleri yakmak için kullanmışlardır. Örneğin Müttefikler, 1943 yılında Hamburg’a düzenledikleri saldırıda 2 bin 300 ton fosfor bombası atmış ve şehirde büyük bir yangın fırtınası oluşturmuşlardır. Bu saldırıda 40 bin kişi hayatını kaybetmiştir.
Soğuk Savaş döneminde ise fosfor bombası daha çok duman oluşturmak ve hedef işaretlemek için kullanılmıştır. Örneğin ABD, Vietnam Savaşı’nda fosfor bombalarını bu amaçlarla kullanmıştır. Ancak bazen de düşman askerlerine karşı yangın silahı olarak kullanılmıştır.
2000’li yıllarda ise fosfor bombası, İsrail’in Filistin’e karşı kullandığı bir silah haline gelmiştir. İsrail, 2006 yılında Lübnan’a, 2008-2009 ve 2014 yıllarında da Gazze’ye düzenlediği saldırılarda fosfor bombası atmıştır. Bu saldırılarda çok sayıda sivil hayatını kaybetmiş veya yaralanmıştır.
Fosfor Bombasının Çalışma Prensibi
Fosfor bombası, genellikle havadan atılan bir silahtır. Bomba, içinde beyaz fosfor içeren küçük kapsüller bulunan bir kılıfa sahiptir. Bomba havada patladığında, bu kapsüller dağılır ve hava ile temas ettiklerinde yanmaya başlarlar. Beyaz fosforun yanma sıcaklığı yaklaşık 1300 derecedir. Bu nedenle beyaz fosfor parçacıkları, çarptıkları her şeyi yakabilirler.
Beyaz fosforun yanması sırasında ayrıca yoğun bir duman da oluşur. Bu duman, görüşü engelleyerek düşmanın hareket kabiliyetini kısıtlar. Ayrıca beyaz fosforun parlaklığı da hedef tayininde kullanılabilir.
Fosfor Bombasının Etkileri
Fosfor bombası, insanlar ve çevre üzerinde çok ciddi etkilere sahiptir. Fosfor bombasının etkileri şunlardır:
- Fosfor bombası, çarptığı her şeyi yakabilir. Bu nedenle fosfor bombası, şehirleri, ormanları, tarlaları ve diğer doğal kaynakları yok edebilir. Bu da ekolojik dengenin bozulmasına ve çevre kirliliğine neden olur.
- Fosfor bombası, insan vücuduna temas ettiğinde çok ağır yanıklara neden olur. Beyaz fosfor, su ile reaksiyona girerek daha da yanar. Bu nedenle fosfor bombası yaralarını söndürmek çok zordur. Fosfor bombası yaraları, enfeksiyonlara, organ yetmezliğine ve ölüme yol açabilir.
- Fosfor bombası, solunum yollarına zarar verir. Fosfor dumanının teneffüs edilmesi, ciğerlerde yaralanmalara ve boğulmaya neden olur. Ayrıca fosfor dumanı, zehirli gazlar içerir. Bu gazlar, kan dolaşımını ve sinir sistemini etkileyerek ölümcül olabilir.
- Fosfor bombası, psikolojik travmalara neden olur. Fosfor bombasının yarattığı korku, acı ve dehşet, insanların ruh sağlığını bozar. Fosfor bombası mağdurları, depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklara maruz kalabilir.
Fosfor Bombasının Yasaklanma Nedenleri
Fosfor bombasının insanlar ve çevre üzerindeki yıkıcı etkileri nedeniyle, bu silahın kullanımı uluslararası hukuk tarafından kısıtlanmıştır. Fosfor bombasının yasaklanma nedenleri şunlardır:
- Fosfor bombası, ayrım gözetmeyen bir silahtır. Yani fosfor bombası, askerleri ve sivilleri ayırt etmeden herkese zarar verir. Bu da uluslararası insancıl hukukun temel ilkelerinden biri olan ayrım ilkesine aykırıdır.
- Fosfor bombası, gereksiz acı ve ızdırap çektiren bir silahtır. Yani fosfor bombası, askeri amaçla kullanılmasının ötesinde insanlara acımasız bir şekilde işkence eder. Bu da uluslararası insancıl hukukun temel ilkelerinden biri olan orantılılık ilkesine aykırıdır.
- Fosfor bombası, uzun süreli zararlara neden olan bir silahtır. Yani fosfor bombası, sadece patlama anında değil, sonrasında da insanların sağlığını ve çevrenin durumunu olumsuz etkiler. Bu da uluslararası insancıl hukukun temel ilkelerinden biri olan önlem ilkesine aykırıdır.
Fosfor bombasının kullanımını yasaklayan veya kısıtlayan bazı uluslararası antlaşmalar şunlardır:
- 1980 Konvansiyonel Silahlar Konvansiyonu: Bu konvansiyon yangın silahlarının sivil halk üzerinde veya hava saldırılarında sivillerin yoğun olarak bulunduğu yerlerde kullanılmasını yasaklamaktadır.
- 1993 Kimyasal Silahlar Sözleşmesi: Bu sözleşme kimyasal silahların geliştirilmesini, üretimini, stoklanmasını ve kullanılmasını yasaklamaktadır. Beyaz fosfor da kimyasal silah olarak tanımlanmaktadır.
- 2008 Misket Bombalarının Yasaklanması Antlaşması: Bu antlaşma misket bombalarının geliştirilmesini, üretimini, stoklanmasını ve kullanılmasını yasaklamaktadır. Misket bombaları, içinde çok sayıda küçük patlayıcı bulunan bombalardır. Bu bombalar patladığında, bu patlayıcılar geniş bir alana yayılır ve canlı veya cansız her şeye zarar verir. Misket bombaları, fosfor bombası gibi ayrım gözetmeyen, gereksiz acı ve ızdırap çektiren ve uzun süreli zararlara neden olan silahlardır. Bu nedenle bu antlaşma, fosfor bombasının kullanımını da dolaylı olarak kısıtlamaktadır.
Sonuç olarak, fosfor bombası, insanlık tarihinin en yıkıcı silahlarından biridir. Bu silahın insanlar ve çevre üzerindeki olumsuz etkileri göz önüne alındığında, fosfor bombasının kullanımının tamamen yasaklanması gerektiği açıktır. Uluslararası toplumun, fosfor bombasına karşı daha sert bir tutum sergilemesi ve bu silahın ortadan kaldırılması için çalışması gerekmektedir.
