Herkese Merhaba. Bu yazımızda -kısaca- “Mitoz ve Mayoz Bölünme Nedir? Mitoz ve Mayoz Bölünme Arasındaki Farklar Nelerdir?” sorularına yanıt vermeye çalışacağız. Hücreler -hepimizin bildiği üzere- bölünüp çoğalarak yeni hücrelerin oluşmasını sağlarlar. Hücrenin yaşam döngüsü (siklus) bir bölünmeden, onu izleyen diğer bir bölünmeye kadar geçen süredir. Hücre bölünmesi kendi içerisinde mitoz ve mayoz bölünme olarak ikiye ayrılır. Kısaca mitoz ve mayozu tanımlayacak olursak; mitoz, vücut hücrelerinde görülen bölünmeye, mayoz ise, üreme hücrelerinde görülen bölünmeye denir.
Mitoz Bölünme Nedir?
Bir hücrenin bölünerek iki yeni hücre oluşturmasına mitoz adı verilir. Mitoz çekirdek bölünmesi (karyokinezis) ve sitoplazma bölünmesi (sitokinezis) olarak iki aşamada gerçekleşir. Bu aşamalar gerçekleşmeden önce hücre bölünmek için hazırlanır. Hazırlık evresi interfaz evresidir. Mitoz interfaz evresinden sonra profaz, metafaz, anafaz, telofaz evreleriyle ve sitoplazmanın bölünmesi ile sonuçlanır. Mitoz, hücre bölünmesi canlılığın devamı için şart olduğundan bütün hücrelerde görülür.
Mitoz bölünme her canlıda gerçekleşir. Vücut hücrelerinde meydana gelir. Bir canlının doğumundan ölümüne kadar her aşamada mitoz bölünme gerçekleşir. Kan, sinir, çizgili kas, üreme, retina hücrelerinde mitoz bölünme görülmez. Mitoz bölünme sonucunda ana hücreye benzer iki hücre meydana gelir. Bu çoğalma büyüme ve gelişmeyi sağlar ve vücutta onarıma neden olur.
Mayoz Bölünme Nedir?
Mayoz bölünme bir diploid (2n) hücrenin ilk hücresi bölünerek genelde gamet olarak adlandırılan haploit hücrelere (n) bölündüğü hücresel bir süreçtir. Mayoz bölünme erkek ve kadın cinsiyet (eşey) hücrelerinde görülür. Bölünme eşey hücrenin çekirdeğindeki kromozomlarda meydana gelir. Mayozdan önce hücre bölünmeye hazırlanır. Bu hazırlık, mitozdaki interfaz safhasına benzer. Mayoz bölünme, birbirini izleyen iki aşamada (Mayoz I, Mayoz II) gerçekleşir.
Mayoz I aşamasında; profaz I, metafaz I, anafaz I, telofaz I evreleri görülür. Bu evrelerde tetrat, sinapsis, krosing over (gen değişimi) olayları gözlenir. Mayoz I sonunda iki yeni hücre oluşur. Bu hücreler genetik yapı olarak birbirine benzemez ve kromozom sayıları ana hücrenin kromozom sayısının yarısı kadardır.
Mayoz II aşamasında; profaz II, metafaz II, anafaz II, telofaz II evreleri görülür. Bu evrelerde meydana gelen olaylar mitoz bölünmedeki olaylara benzer. Mayoz bölünme tamamlandıktan sonra dört yeni hücre oluşur.
Mayoz bölünme, eşeyli üreme yapan bütün ökaryot hücrelerde görülür. Mayoz bölünme üreme hücrelerinde gerçekleşir. Vücut hücrelerinde görülmez. Eşeysiz üreyen canlılarda, prokaryotlarda mayoz bölünmeye rastlanmaz. Mayoz bölünme neslin devamı için gerekli olan bölünmedir. Mayoz bölünme sonucunda dört hücre oluşur. Mayoz bölünme sonucunda kromozom sayısı yarıya iner. Erkekte sperm hücreleri, kadında yumurta hücreleri mayoz bölünmenin başlamasını sağlar.
Mayoz bölünme esas olarak neslin devamını sağlar. Mitoz bölünme ise büyüme, gelişme ve onarımı sağlayan hücre bölünmesidir. Her hücre hayatını devam ettirmek için bölünür. Eşeyli ya da eşeysiz üreme gerçekleştiren her canlı varlığın amacı budur.
Mitoz ve Mayoz Bölünme Arasındaki Farklar Nelerdir? (Kısaca)
Mitoz Bölünme
- Bölünme sonunda iki hücre oluşur.
- Diploid (2n) kromozomlu 1 hücreden, Dipliod (2n) kromozomlu 2 hücre oluşur.
- Çok hücreli canlıların vücut hücrelerinde görülür.
- Canlıların yaşamı boyunca gerçekleşir.
- Kalıtsal devamlılığı sağlar.
- Kromozomlarda parça değişimi olmaz.
- Vücudun bütün doku ve organlarında görülür.
- Çok hücreli canlılarda büyüme ve gelişmeyi, bir hücreli canlılarda da üremeyi sağlar.
- Yeni hücreler kalıtsal olarak birbirinin aynısıdır.
- Çekirdek ve sitoplazma bir kez bölünür.
- Krossing-over olmaz.
- Bölünme sonucu yeni oluşan hücrelerde kromozom sayısı aynı kalmıştır.
- Sinapsis ve tetrat oluşmaz.
Mayoz Bölünme
- Bölünme sonunda dört hücre oluşur.
- Diploid (2n) kromozomlu 1 hücreden, Hapliot (n) kromozomlu 4 hücre oluşur.
- Çok hücreli canlıların üreme ana hücrelerinde görülür.
- Canlının üreme dönemi boyunca gerçekleşir.
- Kalıtsal çeşitliliği sağlar.
- Kromozomlarda parça değişimi olur.
- Üreme organlarında görülür.
- Çok hücreli canlılarda üreme hücrelerinin oluşumunu sağlar.
- Yeni hücreler kalıtsal olarak bir birinden farklıdır.
- Çekirdek ve sitoplazma iki kez bölünür.
- Krossing-over olma olasılığı fazladır.
- Bölünme sonucu oluşan yeni hücrelerde kromozom sayısı yarıya inmiştir.
- Sinapsis meydana gelir ve tetratlar oluşur.
