Bence biri “sıvı soğutma mı yoksa hava soğutma mı?” sorusunu soracak evreye geldiyse kesinlikle bilgisayardan anlıyor veya bu yolda ilerliyorsunuz demektir. Eğer işlemci soğutma konusu üzerinde kafa yoracaksanız kullandığınız bilgisayarı ne amaçla kullandığınız oldukça önemli. Örneğin, yüksek grafik belleği isteyen bir oyun veya uygulama kullanıyorsanız işlemcinizi soğutacak güzel bir sisteme ihtiyacınız var. Aksi halde normal kullanıcılar için soket fan bile yeterli düzeydedir. Bazı forumlarda on saat ve üzerinde açık kalan bilgisayarlar için sıvı soğutma alın gibi tavsiyelerde bulunmuş. Aslında şahsi deneyimlerime dayanarak normal soket fan ile aylarca açık kalan bilgisayarlara bizzat tanık oldum. Yani bilgisayarın açık kalması ile soğutma sisteminin yeterli olup olmadığı tartışmaya kapalı bir konu. Tabi burada şöyle bir durum var kullandığınız donanım değeri üst düzey ise soket fan yerine alternatif bir sıvı, hava veya ısı borulu bir soğutma sistemi kullanabilirsiniz. Bu şahsen de tavsiye ediyorum. Yoksa normal bir bilgisayar için çok gerekli olduğunu düşünmüyorum. Neyse şimdi konumuzu biraz daha açalım.
Hali hazırda piyasada farklı türde soğutma sistemi ile karşılaşmak mümkün. Bunların hepsinin ana görevi işlemciyi en iyi şekilde soğutmak. İşlemci soğutmanın ana amacı işlemci sıcaklığını minimum düzeyde tutarak daha performanslı çalışmasını sağlamak. Hangi soğutma sistemi alırsanız alın işlemci soketinize ve kasanıza uygun olan bir soğutma sistemi seçmelisiniz. Örneğin alacağınız havayla soğutma sistemi kasanıza sığmayabilir. Bu durumda genellikle kasa kapapı açık bir şekilde kullanmak zorunda kalınır. Ayrıca sıvı soğutma sistemi alacaksanız radyatörün kasanıza uygun bir şekilde montaj desteği sağlıyor olması gerekiyor. Bu nedenle almayı düşündüğünüz soğutma sistemi kasanızın yapısına uygun, işlemci soketine uyumlu ve ölçülerine dikkat etmenizde fayda var.
İşlemci Soğutma Sistemleri Çeşitleri Nelerdir?
1- Havayla Soğutma: Havayla soğutma, işlemci üzerinde soğutucu, onun üzerinde de fanın bulunduğu soğutma düzeneğidir. Günümüzde kullanılan en yaygın soğutma türüdür fakat işlemcilerin her geçen gün daha fazla soğumaya ihtiyaç duyması, yeni soğutma sistemlerinin gelişmesine neden olmuştur. Havayla soğutmada soğutucu ısıyı emer. Fan, bir taraftan bu ısıyı işlemciden uzaklaştırırken diğer taraftan da soğutucuya doğru soğuk havayı gönderir. Bu tür bir sistemde iyi soğutma, soğutucunun yapıldığı malzeme ve işlemci ile soğutucu arasındaki termal macunun kalitesine, uygun şekilde uygulanmasına, fanın kalitesine, uygun fanın kullanılmasına bağlıdır.
2- Suyla Soğutma: Suyla soğutma sistemi, işlemci üzerindeki ısının suya aktarıldığı ve suyun ısısının da radyatör-fan düzeneği vasıtasıyla dağıtıldığı sistemdir. Suyla soğutma sistemi, hava soğutmalı sistemden daha az gürültü üretir fakat ona göre daha pahalıdır. Suyun ısı iletkenliği, havadan beş kat daha fazla olduğu için ısı transferinde havadan çok daha uygun bir malzemedir. Suyla soğutmalı sistemde soğutma bloğu, işlemci üzerinde bulunur ve işlemci ısısını alıp içinden geçen suya aktarır. Su, bir boru sistemi ile radyatöre gönderilir. Su, radyatörün kanatları aracılığıyla ısıyı havaya aktarır. Radyatör kanatları ne kadar inceyse radyatörün yüzeyi de o kadar geniş olur: Böylelikle soğutma daha etkili olur. Radyatörün önüne yerleştirilen büyük ve düşük devirli bir fan soğutmayı artırır. Soğutulan su radyatörden soğutma bloğuna geri döner. Ancak şu unutulmamalıdır işlemcinin ani ısınma koşullarında sıvı soğutmalar pek kullanışlı olmadığını konusu halen tartışmalı bir konu olsa da sıvı soğutma sistemleri hava soğutmaya göre daha sessiz çalışmaktadır.
3- Isı Borulu Soğutma: Bu soğutma sisteminde, işlemci ısısı soğutucu vasıtasıyla içinde özel bir sıvı olan ısı borularına (heat pipes) aktarılır. Bu özel sıvı, çok çabuk buharlaşabilen ve yoğunlaşabilen bir sıvıdır. İşlemci üzerindeki ısı, soğutucu bloğun içinde bulunan boruların içindeki sıvıyı buharlaştırır. Buharlaşarak yukarı doğru hareket eden sıvı, ısısını salarak boruların üst kısmında tekrar yoğunlaşır ve aşağı iner. Sıvının bu hareketiyle işlemci ısısı, işlemciden uzaklaştırılmış olur.
Yorum ve Öneri: Soğutma sistemleri yukarıda bahsettiğimiz üzere aynı amaç için tasarlamışlardır. İyi bir soğutma sisteminin niteliği çok önemli değildir. İşlemciyi en iyi soğutan sistem en iyi sistemdir ancak sistemlerin birbirlerine karşı dikkate değer bir farkı olmadığını hatırlatalım. Sıvı soğutmalar oldukça kararlı, sessiz, kasa içerisinde çokça bir alan işgal etmeyen ve aktif devir-daim yapan soğutma sistemidir. Özellikle yüksek grafik isteyen oyun/render işlemlerinde (daha çok overclock) tercihen kullanılabilir. Ancak hava soğutmaya göre biraz pahalı olduğunu bir kez daha hatırlatalım. Hava soğutma sistemi ise işlemci üzerinde bir alan işgal eden ve bazen kasanın kapağına kadar uzayan ve dikkatli seçilmediği takdirde fan sesi sorunu yaşayabileceğiniz bir soğutma türüdür.