Toksoplazma Gondii (T. gondii), insanlarda genellikle asemptomatik enfeksiyona neden olan, ancak konjenital olarak enfekte bebeklerde ve immün yetmezliğe sahip hastalarda önemli hastalıklara neden olabilen bir parazittir. Ne yazık ki dünyadaki en yaygın parazit kökenli hastalıklardan biridir.
Asıl konağı kedigiller ailesi olup insan dahil tüm memeli ve kanatlı hayvanlarda ara konak olarak yaşayabilir.
Toksoplazma İnsanlara Nasıl Bulaşır?
İnsanlarda enfeksiyon, yaygın olarak doku kistlerini içeren çiğ veya az pişmiş etlerin yenmesi başta olmak üzere ookistle kontamine olan su ve yiyeceklerin tüketilmesi, enfekte anneden transplasental geçişle, enfekte organın nakli veya laboratuvar kazası ile insana bulaşabileceği araştırmalarla ispatlanmıştır. İnsandan insana bulaşma sadece hamilelikte fetüse bulaşma ile olmaktadır. Bu nedenle anne adayları evde kedi gibi hayvanları besliyorlarsa çok dikkatli olmalı, çiğ et veya az pişmiş et tüketiminden kaçınmalıdırlar. 24 saat dışkı ortamda kaldığı an parazit çoğalmaya başlayacaktır. Bu yüzden kedi dışkıları hemen temizlenmelidir. Sokak kedilerinden bu hastalığın bulaşma ihitmali ev kedilerine oranla daha yüksektir. Sokak kedileri kontrolsüz oldukları için temastan sonra mutlaka eller iyice yıkanmalıdır. Plajlar ve çocukların oynadıkları kum havuzlarına çok dikkat edilmelidir. Evde beslenen kedilerde ise kediye verilen pişmemiş et büyük oranda risk oluşturmaktadır. Hazır mama kullanıldığı taktirde bu ihtimal yok olacaktır.
Son zamanlarda yapılan çalışmalarla belirlenen risk faktörleri;
- Kedi besleme,
- Çiğ ya da iyi pişmemiş domuz, kuzu, koyun ve sığır eti yenmesi,
- Çiğ yada iyi yıkanmamış meyve ve sebze yenmesi,
- Sıkça ev dışında çiğ sebze tüketimi,
- Avrupa dışına olan seyahatler,
- Kötü el hijyeni,
- Kedi kutusunun temizlenmesi,
- Toprakla temas ve toprak ile ilişkili bir işte çalışma hikayesidir.
Bu parazitin hayvanlar üzerindeki yaygınlığının araştırıldığı bir araştırmada koyun etinden %4, domuz etinden %32 oranında izole edildiği kanıtlanmıştır.
Etlerin derecenin üstünde en az 10 dakika pişirilmesi ya da -15 derecede üç gün dondurulmasının doku kistleri ile bulaşmaların engellenmesinde yeterli olduğu bilinmektedir. Ayrıca pastörize edilmiş keçi sütünden ve yumurtadan T.gondii bulaşabilir. Bu tür gıdaların pişirilmeden tüketilmesi yolu ile de bulaşın gerçekleşebileceği durumlar söz konususur.
Kısa Bir Not:
Özellikle hamilelikte fetal enfeksiyon oranı, eğer birinci trimesterde enfeksiyon meydana gelmiş ise %17, üçüncü trimesterde meydana gelmişse %65’lere ulaşabilir. Konjenital olarak enfekte olmuş fetüslerde santral sinir sistemi lezyonları ve korioretinitisle seyreden ağır bir tablo oluşabilir. Basit ama etkili yöntemlerle bu parazitten korunmak mümkün.
