Isıl işlemeyle petrole benzer bir yağ veren organik madde bakımından zengin, ince taneli, kristal yapılı bir tür katı yakıttır. Alt bitümlü kömür, yarı bitümlü kömür, bitümlü şeyl ya da bitümlü şist olarak da adlandırılan kömür tipi kayaçtır. Başlıca özelliklerinde biri de sentetik petrol üretmek olan bu kayaçlar 1800’lü yıllarda bulunduysada talebin yerini o dönemin daha ucuz yakıtı olan petrol’e bırakmasıyla tüm Dünyada arka plana itilmiştir. Türkiyedeki ilk çalışmalar Cumhuriyet Döneminde, MTA’nın kurulmasıyla sentetik petrol üretebilmek için başlamıştır.
“Bitümlü şeyl, kerojen adı verilen mumsu organik madde içeren ince taneli sedimanter bir kayaçtır. Literatürde en yaygın kullanımı “petrollü şeyl” (oil shale) olan, ısıtıldığında petrol ve gaz üretilebilen bu organik kayaçlar, bitümlü şist (bituminous schist), bitümlü şeyl (bituminous shale) ve bitümlü marn (bituminous marl) olarak da anılmaktadır.”
Bunlara bitümlü şist gibi adlar verilmektedir. Bu kayaçlardan damıtma yöntemiyle sentetik petrol ve gaz elde edilebileceği gibi katı yakıt olarak termik santrallerde kullanılmaları olanaklıdır. Bitümlü şeyller, dünyanın çeşitli bölgelerinde yaygın olarak bulunmaktadır. Ancak bitümlü şeyl yatakları ile ilgili bilgiler genellikle arama sondajları ve analitik çalışmalar ile ortaya konulduğundan gerçek rezerv ve kalite konusunda farklı yaklaşımlar sergilenmektedir. Yurdumuzda Ankara-Beypazarı, Balıkesir-Burhaniye, Bolu-Himmetoğlu, Mengen, Hatıldağ, Kocaeli-Bahçecik, Seyitömer, Niğde-Ulukışla, Eskişehir-Sarıkaya, Çorum-Dodurga, Amasya-Çeltek yörelerinde 1,6 milyar ton rezerv tespiti yapılmıştır.
