Hepimizin bildiği gibi bilginin kazanılması, kaydedilmesi, akılda tutulması ve gerektiğinde hatırlanması işlemlerine hafıza denmektedir. İnsan hafızası; kodlama, kaydetme, hatırlama olmak üzere üç şekilde işlevini gerçekleştirir. Kodlama işleminde beyinde yeni anılar oluşturmak için bilginin kullanılabilir hale gelmesi gerekir. Bilgi kodlandıktan sonra tekrar kullanılabilmesi için hafızaya kayıt işlemi gerçekleşir. Hatırlama işleminde ise hafızaya kaydedilen bilgiler bilinçli hale getirilir. Hatırlama olayı az ya da üzerinden çok uzun zaman geçmişse imkansız olabilir. Fakat bu makalemizde sizlere imkansız gibi görünen hiçbir şeyi unutamama durumundan bahsedeceğiz.
Çoğumuz dün akşam ne yediğimizi bile hatırlayamazken bazı kişiler 4 Mart 2004 tarihinde öğlen neler yapmıştın? Geçen yıl bugün saat 10:00’da kiminle birlikteydin? Ya da 10 hafta önce Cuma günü ne yedin? gibi sorulara hiç düşünmeden ve detaylı bir şekilde cevap verebiliyorlar. Çok ilginç değil mi? İşte hipertimezi olarak bilinen bu kişiler resmen bilgisayar gibi belleğe sahiptirler.
Hipertimezi kısaca kişinin hayatında yaşadığı hiçbir şeyi unutmamasıdır. Son derece üstün otobiyografik bellek adı verilen hipertimezi beyinde hafıza ile ilgili bölgenin diğer insanlardan daha büyük olması durumunda ortaya çıkan nörolojik bir hastalıktır.
Bu hastalık ilk kez 2006 yılında yayınlanan bir makalede ele alındı, daha sonra Jill Price adlı hastanın 2009 yılında kendi anılarını, yaşadıklarını kitap haline getirmesi sonucunda tanındı.
Hipertimezi hastalarında hafıza kısmı özellikle tarihler konusunda oldukça gelişmiş hatırlama yeteneğine sahiptir. Tarih konusunda saat, dakika olarak her şeyi hatırlarlar. Fakat bu durumun okul ya da iş hayatında başarı getireceği söylenemez. Öyle ki Price okul hayatında oldukça zorlandığını söylüyor. Çünkü hatırlamakla okul ya da iş hayatında gerekli olan bilgilerin ezberlenmesinin aynı şey olmadığını vurguluyor.
Son derece üstün otobiyografik belleğe sahip olan hipertimezi kişiler bahsettiğimiz gibi geçmişi oldukça detaylı hatırlayabiliyorlar fakat sadece kendi hayatları ile ilgili olan kısmı hatırlarlar başkalarının hayatlarındaki durumları hatırlayamazlar.
Aslında hipertimezi nadir görülen bir olaydır. Dünyada yaklaşık 20-30 kişide görüldüğü söyleniyor. Geçmişlerini google’dan bile daha hızlı ve detaylı hatırlayan hipertimezi hastasına bir örnek de insan google adıyla anılan Brad Williams’dır. Williams’a hayatından bir gün seçtiğinizde o gün yaşanan her şeyi en ince ayrıntısına kadar anlatabiliyormuş.
Hipertimezi olan kişiler geçmiş olayları çok fazla düşünürler, dolayısıyla gelecek hakkında plan yapmaya oldukça az zaman harcarlar ve sonuçta düşünme kabiliyetleri ile ilgili olumsuz bir durum ortaya çıkar.
Peki neden hipertimezi olunur? Gelin şimdi de bu sorunun cevabını bulmaya çalışalım:
Bu hastalık MR görüntüsü sonucu ortaya çıkar. Beyin MR ile görüntülendiğinde beynin hafıza kısmının normalden oldukça büyük olduğu anlaşılır ve bu durum da hafıza yeteneğinin oldukça gelişmiş olduğu anlamına gelir. Beynin temporal lob, kaudat çekirdek, ön singlut kıvrımı gibi kısımlarda genişlemeler görülür ve bu genişlemeler de hafıza becerisinin artmasına neden olur.
Evet mükemmel bir hafızaya (hipertimezi) sahip olmayı herkes ister. Hani sevgililerin klişeleşmiş soruları vardır. İlk nerde tanışmıştık, hangi tarihteydi? vs. E tabii bunlara cevap bulmak güzel şey fakat bir düşünsenize hipertimezi hastaları her zaman bu kadar şanslı değiller. Geçmişte yaşanan acı, üzüntü veren her şeyi sürekli hatırlamak insana mutsuzluktan başka bir şey getirmez ki ve hatta beraberinde psikolojik sorunları bile getirebilir. O yüzden;
Unutmak en güzeli; acı veren her şeyi…
