Son dönemlerin popüler psikolojik sorunlarının başında şüphesiz stres geliyor. Hemen hemen tüm canlılarda görülen bu olay kimi zaman dış etmenlerle ya da kendi kendine atlatılabiliyor ama kimi zaman ise bununla başa çıkmak hem bedenen hem de ruhen yorucu olabiliyor. Sadece insanlarda görülmeyen bu olgu bitkilerde ve hayvanlarda da kendini gösteriyor. Bitkiler stres faktörleri biyotik (hastalık etmenleri, böcekler, yabani mikroorganizmalar) ve abiyotik ( kuraklık, tuzluluk, yüksek ya da düşük sıcaklık, radyasyon su baskını, rüzgar, kar buz örtüsü, hava kirliliği, bitki besin elementleri, pestisitler ) olmak üzere iki şekilde olup geliştirdikleri önleyici mekanizmaları sayesinde strese karşı tolerans göstermektedirler. Hayvanlar da stres yüzünden depresif davranışlar gösterebilmektedir. Hayvanlar yer değişikliği durumunda, sahiplerinin değişmesi durumunda strese gireler. Stresi B vitamini ve mineral madde denilen iz minerallerin önlediği bilinmektedir.
Peki ya insanlar? İnsanlar her koşulda strese girerler. Stressiz insan yoktur diyebiliriz, çünkü insanoğlu çevresinde olup bitenlere tepki verir, eğer böyle olmuyorsa bir gariplik vardır. Sınava girerken, ders çalışırken, evlilik hazırlığında, hastalık durumunda, iş yerinde vs. vs.
Stres nedir sorusuna cevap vererek bugünkü asıl konumuza geçiş yapalım.
Stresin literatürde tanımı oldukça fazladır ama en genel anlamda günlük yaşamda karşılaştığımız olayların, insan ilişkilerindeki baskının bir sonucu olarak hissedilen sıkıntı, zorlanma, üzülme durumudur.
Günlük yaşantımızın büyük bir çoğunluğu iş yerinde geçiyor durum böyle olunca da iş yerinde stres yaşamamız olağandır. Çalışma koşulları ile ilişkili olan iş yerinde yaşanan stresin en önemli nedeni eşitsizlik. Ayrıca kişilik özellikleri, yoğun çalışma koşulları, aile yaşantısı, iş yerindeki diğer kişilerle olan anlaşmazlık durumu, kötü yönetici, kötü kazanç iş stresini tetiklemektedir. Eğer mükemmeliyetçi bir yapıya sahipseniz ya da kendine güveni olmayan içe dönük bir kişilik özelliğiniz varsa bu stresten daha fazla etkilenebilirsiniz. Çünkü bu durumdaki kişiler kendini güvensiz verimsiz hisseder bu da işe karşı ilgisizliğe, depresyona neden olur.
Elbette her meslek grubunun kendine göre stresleri var ama en stresli meslek gruplarına bakacak olursak; taksi şoförlüğü, canlı yayın spikerliği, üst düzey yöneticilik, polislik, borsacı, gazetecilik, madencilik, pilotluk, askerlik, itfaiyecilik.
Peki iş stresiyle nasıl baş edilir? Sizi olumsuz etkileyecek olan iş stresiyle başa çıkmak birkaç basit yöntemle mümkün olabilir.
Neler mi?
1- Öncelikle uyku çok önemli. İşe uykunuzu almış bir şeklide gittiğiniz takdirde iş yerinde performansınız artar ve yaptığınız işten zevk almaya başlarsınız.
2- Erken saatte iş yerine gidip yapılacak olan günlük işler gözden geçirilebilir.
3- Düzenli beslenme, yapılabiliyorsa spor yapmak kendinizi daha zinde hissetmenizi sağlar ve sorunlar ile daha güçlü baş etmenize neden olur.
4- Çalışma ortamındaki arkadaşlarla güzel iletişim kurmak, onlarla işbirliği yapmak hem iş yükünü stresini azaltır hem de sizi rahatlatır.
5- Kontrolü tek başınıza almayın. HAYIR! demeyi öğrenin.
6- Yardım istemekten çekinmeyin. İçine kapanık, özgüveni eksik imajı vermeyin.
7- Gün boyu sadece işe odaklanmak yerine aralarda kendinizi rahatlatıcı işler yapın. Mesela bu dinlendirici bir müzik olabilir, kitaptan birkaç sayfa okumak olabilir ya da sevdiklerinizle iletişime geçerek motivasyonunuzu artırabilirsiniz.
8- Mükemmeliyetçi tavır takınmayın. Mutlaka hata yapabileceğinizi, hiçbir şeyin dört dörtlük olamayacağını unutmayın.
9- Başkalarına yardımcı olmaktan kaçınmayın. Böylelikle kendinizi daha mutlu, huzurlu hissedersiniz.
10- Espri yapın. Gülün. Çünkü güldüğünüzde stresle savaşan beyin kimyasalları salgılanır ve gülmek her zaman ortama pozitiflik getirir
11- İş yerin yaşadığınız olayları eve taşımayın. Evde iş ile ilgili sizi rahatsız edecek durumları düşünmeyin. Boşverin nasıl olsa yarın kaldığınız yerden devam edeceksiniz en azından evde huzurunuz kaçmamış olur.
İş stresinin uykusuzluk, kaygı içe kapanıklık gibi sorunlara neden olduğu gerçek fakat bunun çözümünü alkole ve uyuşturucuya başvurarak çözmeye çalışmak ise birçok soruna neden olur ve bu sorunların stresle pekişmesi durumunda çözmek imkansız hale gelebilir.
Evet stres iş hayatımızda her zaman olacak. Ve bizim daha iyi iş yapmamızı ve motive olmamızı sağlayacak. Ancak aşırı, sürekli olmadığı sürece.
Sonuç olarak iş olmadı mı hayat hem maddi hem manevi olarak çekilmez hal alır. İşsizliğin çığ gibi büyüdüğü, iş bulmanın neredeyse imkansız hale geldiği bu devirde işimizin kıymetini bilelim ve iş stresi denilen illetin üstesinden gelinmeyecek bir şey olmadığının farkına varalım.
Çünkü;
İş olmadan yaşam berbattır, fakat ruhsuz bir işte yaşam boğulur ve ölür. (Albert Camus)
