Paladyum, kimyasal element sembolü “Pd” ile bilinen, platine benzeyen, atom numarası 46 ve atom ağırlığı 106.42 olan kimyasal bir elementtir. William Hyde Wollaston tarafından 1803 yılında Radyum elementi ile birlikte bulunan Paladyum metali platinden sonra bu gruptaki metallerin en önemlisidir. Kıymetli metallerden sayılır. Beyaz altın elde edilmesinde kullanılır. Platine olan benzerliğiyle dikkat çeken paladyum, çeşitli özellikleri nedeniyle birçok ürünün hammaddesi niteliğinde olup; ekonomik ve kimyasal anlamda en değerli üçüncü emtia metali olma özelliğini taşır. Çok sayıda başvuru ve sınırlı tedarik kaynağı, önemli yatırım ilgisi ile sonuçlanmaktadır.
Türk Parası Kıymetini Koruma Kanunu hakkında, 32 sayılı kararda yapılan değişikliklerle paladyum resmen değerli maden olarak kanuna eklenmiştir.
Paladyum Nerelerde Kullanılır?
Paladyum, platinum yerine laboratuvar aletlerinin yapımında, mücevherat imalatında, dişçilikte, kan şekeri test şeritlerinde, uçak bujilerinde, cerrahi aletlerde ve en yaygın olarak da otomobillerdeki katalitik konvertörlerde kullanılır. Paladyumun en çok çıkarıldığı bölgelerden bir tanesi Kanada’nın Sudbury nikel cevher ocaklarıdır. Paladyumun önemli kullanım alanlarından bir tanesi de, kuyumcular tarafından yaygın olarak kullanılan, altınla yaptığı alaşım sonucu ortaya çıkan “beyaz altın”dır. Ayrıca paladyum, kimyasal reaksiyonlarda katalizör olarak da kullanılır. Hidrojeni emdiği için, paladyum 1989 yılında başlayan tartışmalı soğuk füzyon deneylerinin önemli bir bileşenidir.
Atmosferdeki oksijen ve su buharından etkilenmeyen Paladyum emtiasının en büyük özelliği, sünger gibi gözenekli olarak hazırlandığında iyi bir gaz absorbe edici (emici) olmasıdır. Endüstri de, diş hekimliği ve mücevher sektöründe kullanılmakla birlikte en büyük talebi otomotiv sektörü göstermektedir. Türkiye’de 1993 yılında ithalatı ve ihracatı serbestleştirilmiştir.
Brezilya ve Kanada’da “Paladyum” ana üreticilerdendir. Dünya paladyum arzının yüzde 40’ını Rusya sağlamaktadır. Son yıllarda Rusya’da artan jeopolitik riskler ve ekonomik gelişmeler paladyum fiyatlarında yüksek dalgalanmaların oluşmasına neden olmaktadır. 16.09.2019 Tarihi itibarıyla fiyatı 1,624.50 $ ons’dur (Gramı yaklaşık 47.82$’dır).
Paladyum Hakkında İlginç Bilgiler
1- Nanoteknoloji ile üretilen 4,5 nanometre çaplı paladyum parçacıklarının mevcut parçacıklardan 4 kat daha fazla dayanıklı olduğu tespit edilmiştir.
2- Paladyumun emtia değeri son 10 yıl içinde yüzde 90’a varan oranlarda artmıştır.
3- 1990’lı yıllardan önce daha ucuz olan paladyum, 2000’li yıllara doğru fiyatının artması sebebiyle alaşımlarla birlikte kullanılmaya başlanmıştır.
4- 1900’lü yıllarda dünyadaki paladyum talebi 100 ton iken 2000’li yıllarda bu talep yıllık 300 tona yükselmiştir.
5- Dünyada yıllık paladyum üretimi 10 milyon ons civarındadır.
6- Brezilya, Rusya, ABD, Kanada, Güney Afrika, Etiyopya ve Avustralya en fazla paladyum cevheri bulunan ülkelerdir.
7- Paladyumun biyolojik herhangi bir rolü yoktur. Bazı formlarına insanların maruz kalması halinde cilt, göz ve solunum yolları tahrişine yol açabilir. Bileşikleri toksik ve kanserojen olarak kabul edilir.
8- Paladyum denizde bulunmaz, bazı tür topraklarda çok az miktarda rastlanabilir. Su sümbülü gibi bazı bitkiler paladyum tuzları içerebilir.
Not: Ons (sembol oz), bir kütle birimidir. Genellikle yaygın olan “Avoirdupois Onsunu” belirtmek için kullanılır fakat başka ons çeşitleri de vardır. 1 Avoirdupois Onsu tam olarak 28,349523125 gram‘a eşittir.
