Bir aracın çalışabileceği minimum devir sayısına rölanti denir. Tanım olarak ise motor çalışır halde aracın hareketsiz durumda olması demektir. Rölanti devri ayarsız olur ise motor kendini stop eder. Rölanti devrinin ayarı yüksek olursa yakıt fazla sarf edilir. Rölanti devri genellikle fabrika tarafından tespit edilir. Minimum yakıt tüketeceği devirler ve kullanıcının ne kadar sarsıntısız kullanacağı devirler belirlenir buna ideal rölanti devri denir. Fabrikalar motorun gücüne ve silindir sayısına bakarak rölanti devrini ayarlar. Motorun silindir sayısı ne kadar fazla olursa rölanti devri o kadar düşük olacaktır.
Kullanıcının isteği doğrultusunda ustalar tarafından rölanti devri değiştirilebilir, özellikle acemi sürücülerin zorluk çektiği düşük rölanti devirleri yerine biraz daha yüksek rölanti ve ilk kaldırmada stop ettirmemek için rölanti devri yükselttirilebilir.
Aracın rölanti vaziyette olması ise farklı motor tiplerinde ve markalarında farklılık gösterse de motor devrinin 500 ile 1000 devir arasında olma durumudur. Zaten bu devirlerin altında kalan durumlar motor çalışırken tekleme ve durma ihtimalini doğurur.
Araç rölanti durumdayken mümkün olan en az devri çevirerek çalışması gereken motor, krank milindeki dönme eylemini pistonların yukarı aşağı hareket etmesi ile sağlanabilir. Pistonlar ancak yukarı aşağı hareket ettiği anda yanma sonucu gerçekleşir. Yanma demek ise yakıt tüketimi anlamına gelmektedir. Sonucunda ise araç durağan ve motor çalışıyorsa yakıt tüketimi gerçekleşmiş olur.
Diğer taraftan araç hareketli ama ayak gazda değilse motor yine en alt devirde çalışmaktadır. Ancak enjektörlü araçlar yakıt tüketmez. Bunun nedeni ise pistonların yanma sonucu değil aracın hareketi sonucu boşta hareket etmesindendir. Hatta sürücü vitesi küçülttüğünde motor freni meydana gelir ve dolayısıyla da devir artar. Motor 5000 devir veya üstüne bile çıksa yine boşta çalışır ve yakıt tüketmez.
LPG’li araçlarda rölanti arızası diğer araçlara kıyasla daha çoktur. Araç manifoldunun hava alması, gaz ve benzinde rölantiyi etkiler. LPG’li araçlardaki LPG göstergesi eskimiş, deforme olmuş ise rölanti ayarının yapılmamasına neden olur. Genellikle LPG araçlardaki diyafram 50.000 km de değiştirilmelidir. LPG beyninde toplanan yağ ve tortular rölanti devrini bozar.
Rölanti Devrinin Yüksek veya Düşük Olmasının Sebepleri
Rölanti devrinin yüksek veya düşük olmasının bazı nedenleri vardır. Gaz kelebeği gövdesinde mevcut olan rölanti devri ayar mekanizması arızalıdır. Bu arıza iki şekilde olabilir.
Birincisi gaz kelebeği elektronik ise, araç rölanti vaziyetteyken kelebek açıklığını elektronik motoru ayarlar ve bu bölüm arızalı olabilir. Bu tip arıza yeni nesil araçlarda karşımıza çıkmaktadır. Bu sistemde ayrıca bir rölanti valfi bulunmaz.
İkincisi ise gaz kelebeği gaz telli ise, gaz kelebeği gövdesine bir rölanti kumanda valfi veya bir elektrik motoru, motor rölanti durumunda iken kelebek açıklığında ayarlama yapar ve burası arıza yapmış olabilir.
Rölanti valfi, sürücü ayağını gaz pedalından çektiği anda yani gaz kelebeği kapalı konumdayken, motorun rölantide çalışabilmesi için gereken havanın miktarını ayarlar. Motor soğuk durumdayken rölanti valfi hava geçiş kanalını daha fazla açarak motor rölanti devrinin yükselmesini sağlayarak motor ısındığı anda hava geçiş kanalı kısılır ve bu şekilde rölanti devri düşürülür.
Gaz kelebeği konum sensörü arızalı olabilir. Bu sensör arızalıysa; örneğin kelebek kapalı olmasına rağmen sanki açıkmış gibi sinyal gönderiyorsa motor kontrol ünitesi gaza basılıyor zannederek rölanti ayarı görevini yerine getirmiyor olabilir.
Bir başka sorun ise hararet müşüründe meydana gelmiş olabilir. Hararet müşürünün görevi su sıcaklık seviyesi diye kısaca özetlenebilir. Rölanti devrinin ayarlanmasında en belirleyici bilgi su sıcaklık sensöründen alınır. Motor suyu sıcak olmasına rağmen, sensörden soğuk su sinyali geliyorsa motor kontrol ünitesi yükselecektir.
Motor her açılıp kapandığında motorun içine alınan yağın kartere süzülmesi nedeniyle az da olsa yıpranır. Ama bu aşınma kısa süreli aç-kapalarda önemsenmeyecek kadar azdır. Motoru her çalıştırdığınızda ilk ateşleme sebebiyle anlık yakıt tüketimi artar. Genel olarak söylenebilir ki 15-20 saniye üzerindeki sürelerde motoru kapatmak yakıt tasarrufu sağlar. Ancak unutulmamalıdır ki ateşleme organları bu ölçüde yıpranma yaşar.
Son dönemde araçlarda kullanılan start-stop sistemi araç rölantide iken çok yakıt tükettiği için geliştirilmiş bir sistemdir. Araç durduğunu anladığı anda motoru kapatır ve herhangi bir pedal yahut direksiyon hareketi algıladığunda tekrar çalışır. Bu sistem ciddi bir yakıt tüketimi tasarrufu sağlamakta ve her geçen gün araçlarda standart bir sistem haline gelmektedir.
