OBD (On-board Diagnostics), 1970’li yıllarda otomotiv sektöründe kullanılan motorlarda oluşan arızaları görmek için kullanılmaya başlamıştır. OBD cihazlarının ilk kullanım amaçları egzoz emisyonlarının yükselmesine sebep olan arızaların belirlenmesi, tespit edilmesi ve kullanıcıya haber verilmesidir. Amerika’da OBD I ve OBD II; Avrupa ülkelerinde ise EOBD Standartları uygulanmaya başlandıktan sonra OBD cihazlarının kapsamı 1990’lı yıllarda genişletilmiş ve motor kontrolü, şaşi, gövde ve elektronik sistemlerde tespit ve iletişim sağlamaya da başlamıştır.
OBD; 1991 yılında Amerika California Air Resources Board (CARB) tarafından Amerika’da kullanılan araçların OBD uyumlu olması zorunlu hale getirilmiştir.
OBD-II (OBD2): 1996 yılında ise OBD2 Amerika’da satılan araçlar için zorunlu hale getirilmiştir.
EOBD; 2001 yılında Avrupa’da kabul edilen EOBD standartları gereği benzinli arabalarda OBD kullanımı zorunlu olmuştur. 2003 yılında ise Avrupa’daki dizel arabalarda bu kervana katılmıştır.
Yani kısacası motorlu araçlar için Amerika’da OBD I ve OBD II, Avrupa ülkelerinde ise EOBD standartları uygulanmaya başlanmıştır.
EOBD ile otomotiv sektöründeki tüm araç üreticileri için arıza tespit cihazı ile okunan hata kodları standardize edilmiştir. Böylece bir hata kodunun anlamı tüm araçlarda aynı parçanın arızasını işaret etmektedir. Ayrıca gösterge ikaz lambaları da tüm marka araçlar için standardize edilmiş ve aynı anlama gelmektedir.
OBD ve EOBD ile, araçların tüm elektronik donanımları araç üzerinde kontrol edilebilir, arıza durumları tespit edilebilir, arıza hafızasına kaydedilebilir, sürücü, gösterge ikaz lambası ile standart simgelerle uyarılabilir duruma gelmiştir. Sürücünün kolayca ulaşabileceği bir yerde, arıza tespit cihazı bağlayabilmesi için standart OBD ve EOBD soket çıkışı konulmuştur. Bu OBD soketi elektronik kontrol ünitesi ile arıza tespit cihazının birbiri ile bağlantısını sağlamaktadır.
Diagnostik; tanı, teşhis etmek ve hata bulma anlamına gelir. Araçlarda kullanılan sistemler elektronik devreli sistemlerle oluşturulur. Sistemin stabil çalışması ve kontrol edilebilmesi daha da kolaylaşır. Arıza tespit cihazları ise araçtaki hataları meydana gelen arızaları hızlı bir şekilde görmemize ve gidermemizde yardımcı olan ekipmanlardır. Günümüzde üretilen arabalarda kullanılan son teknoloji, arızaları manuel olarak bulmayı olanaksız kılar. Otomotiv mühendisleri arıza tespitlerini kolaylaştırmak için arıza tespit cihazları kullanmaktadırlar. Mikro işlemcilerin, sensörlerin ve aktüatörlerin kullanımı sistemleri daha hassas hale getirmiştir. Araçlarda kullanılan kablolar, ara bağlantılar azaltılmış mikrobilgisayarlara tüm teknik veriler ve arızalar kayıt edildiğinden arızalar daha kolay tespit edilir hale gelmiştir.
Bir arayüz programı ve bir standart EOBD soketli arıza tespit cihazı ile araç üzerinde;
- Arıza Tespiti
- Arıza Okuma
- Arıza Silme
- Parça Tanıtma
- Arıza Giderme
- Adaptasyon veya Kalibrasyon
- Çalışma Parametreleri Okuma… gibi işlemler yapılabilmektedir.
Arıza Tespit Cihazı Nasıl Kullanılır?
Sürücü arabada bir arıza meydana getirebilecek bir durum hissettiğinde veya arıza lambası yanması gibi bir durumda araca OBD soketi üzerinden arıza tespit cihazı bağlanarak arızaya bakılabilir. Arabanın ECU’ya bağlantı soketi olan OBD soketi üzerinden arıza tespit cihazının giriş ucu takılır. Arıza tespit programındaki menüden arızanın kaynaklandığı sistem seçilir. (Motor, vites kutusu, fren sistemleri, vs.) Hata göster komutu verildiği takdirde hata kodu karşımıza çıkacaktır. Bu hata kodu ile birlikte hangi sistemde arıza olduğu belli olacaktır.
Arıza tespitinden sonra arızayı ECU’dan silmesi istenir. Haberleşme hatalarından veya yanlış bilgi aktarımından oluşan hatayı cihaz siler ve sıfır hata olarak gösterir. Hata tekrar gelmiyorsa işlem tamamlanmıştır.
Hata tekrar arattırıldığında hata gösterilmiyor ise işlem tamamlanmıştır.
Cihaz aynı hatayı tekrardan gösteriyor ise, açıklama istenerek hatanın kaynaklandığı aktör veya sensör belirlenerek yenisi ile değiştirilir.
Değiştirilen parça araç kontrol ünitesine tanıtılarak gerekiyorsa adaptasyonu yapılır. (Genellikle yakıt sistemi parçalarında adaptasyon gerekmektedir. Özellikle enjektörlerin değiştirilmesi durumunda kodlama gerekmektedir.)
OBD, OBD2 veya EOBD Soketi Nerede? OBD Soketi Aracın Neresinde Bulunur?
OBD, OBD2 veya EOBD soketi genel olarak sürücü koltuğu ve yolcu kabini etrafında bulunmak zorundadır. Farklı marka ve modellere göre değişiklik gösterse de en yaygın yerleri şöyledir.
Sürücü kapısı ve direksiyon kolonu arasındaki alanda, gösterge panelinin alt kısmında, direksiyonun altındaki alanda, sürücü koltuğunun altı veya çevresinde, direksiyon kolonu ve orta konsol arasında, merkezi konsol ve direksiyon bloğu arasında, merkezi konsolun ön yolcu tarafında yatay veya dikey, orta konsol üzerinde yatay veya dikey, merkezi konsol çevresinde yatay veya dikey olarak bulunabilir.
