Nitrojen diğer adıyla Azot, Periyodik cetvelde N simgesi ile gösterilen bir element olup; renksiz, kokusuz, tatsız ve atıl bir gazdır. Nitrojen, dünya atmosferinin yaklaşık %78’ini oluşturur ve tüm canlı dokularında bulunur. Nitrojen ayrıca, amino asit, amonyak, nitrik asit ve siyanür gibi önemli bileşikler de oluşturur.
İnsan vücudunun nitrojeni kullanmamasına rağmen nitrojen birçok endüstriyel uygulamada çok faydalıdır. Basitçe ifade etmek gerekirse sınırsız bir nitrojen kaynağı zaten vardır ve yıllık nitrojen maliyetinizin çok düşük bir bölümü karşılığında gereken saflığa ulaşmanıza olanak sağlar.
Nitrojen öncelikle yaşamak için gerekli değildir ancak bitkilerin yetişmesi açısından önemlidir ve gübrelerin temel katkı maddelerinden biridir. Kullanım alanı bahçeciliğin çok daha ötesindedir. Nitrojen genellikle sıvı veya gaz formunda bulunur (katı nitrojen elde etmek de mümkündür). Sıvı nitrojen soğutucu olarak kullanılır; gıdaları ve tıbbi araştırmalarda denekleri hızla dondurma kapasitesine sahiptir ve aynı zamanda üreme teknolojisinde de kullanılır. Bu açıklama ile birlikte burada nitrojen gazından bahsedeceğiz.
Nitrojen, özellikle son derece reaktif olan oksijenin aksine başka gazlara maruz kaldığında reaksiyona girmemesi nedeniyle yaygın olarak kullanılır. Kimyasal yapısı sebebiyle nitrojen atomlarının parçalanması ve diğer maddelerle reaksiyona girmesi için daha fazla enerji gerekir. Öte yandan oksijen molekülleri kolayca parçalandığından çok daha reaktif bir gazdır. Nitrojen gazı ise bunun aksine gereken yerlerde reaktif olmayan ortamlar elde etmeyi sağlar.
Nitrojenin reaktif olmaması en büyük özelliğidir ve bu nedenle bu gaz, yavaş ve hızlı oksitlenmeyi önlemek için kullanılır. Elektronik endüstrisi bu kullanıma mükemmel bir örnektir çünkü devre kartlarının ve diğer küçük bileşenlerin üretimi sırasında korozyon şeklinde yavaş oksitlenme gerçekleşebilir. Yavaş oksitlenme gıda ve içecek endüstrisinde de görülür. Bu durumda nitrojen son ürünü daha iyi korumak için havanın yerini değiştirmek veya yerini almak için kullanılır. Oksijen gerektirdiklerinden patlamalar ve yangınlar hızlı oksitlenmeye iyi bir örnektir. Nitrojenin yardımıyla bir tankın içindeki oksijenin boşaltılması bu kazaların meydana gelme ihtimalini azaltır.
Bir uygulama için nitrojen kullanmak gerektiğinde gazı elde etmenin üç temel yolu vardır. Bunlardan biri bir nitrojen tankı kiralamak ve gazın teslim edilmesini sağlamaktır. İkinci yol, nitrojenin yüksek basınçlı şişelerin içinde teslim edilmesidir. Üçüncü yol ise basınçlı hava kullanarak kendi nitrojenini üretmektir. Üçüncü taraf tedarikçilerle çalışmayı gerektirdiğinden nitrojen satın almak veya kiralamak çok kullanışsız, verimsiz ve maliyetli olabilir. Bu sebeplerden ötürü birçok işletme kiralama yerine kendi nitrojenini üretmeyi tercih etmekte ve böylece belirli bir uygulama için gereken miktarı, saflığı ve basıncı kontrol edebilmektedir. Diğer avantajlar arasında şunlar sayılabilir: sabit fiyat, nakliye masrafı veya gecikme olmaması, kriyojenik depolamayla ilgili tehlikelerin olmaması, blöf kayıplarından veya yüksek basınçlı şişeleri asla tamamen boşaltmadan iade etmekten kaynaklanan atık olmaması.
İki tür nitrojen jeneratörü vardır: Membran Nitrojen Jeneratörleri ile 10 PPM (milyonda bir) ve daha yüksek saflık seviyelerine ulaşmayı sağlayan PSA (Basınç Salınımlı Adsorpsiyon) nitrojen jeneratörleri.
Nitrojen Gazının Pratik Bazı Uygulamaları Nelerdir?
Asal gaz olması nedeniyle nitrojen birçok farklı endüstride çok çeşitli alanlarda kullanıma uygundur. Aşağıda nitrojen gazının kullanıldığı tipik endüstriyel uygulamalardan bazıları şunlardır.
- Petrol ve Gaz
- Elektronik
- Gıda ve İçecek Ambalajlama
- Laboratuvar
- Yangın Önleme
- Eczacılık
- Denizcilik
- Genel Endüstri
Nitrojen Gazı Faydaları Nelerdir?
Nitrojen gazı; günümüzde genellikle araba lastiklerini şişirmede de kullanılır. Lastik şişirmekte nitrojen kullanmak havacılıkta kullanılan bir yöntem. Normal havanın içinde bulunan oksijenin meydana getirdiği korozyonu azaltmak ve yüksek sıcaklıklarda yanma riskini azaltmak için uçak lastikleri nitrojen ile şişirilir. Ancak otomobil lastiği o kadar kritik yüklere maruz kalmadığı için otomobillerde kullanmak fazla bir fayda sağlamadığı düşüncesi vardır.
- Nitrojen kuru ve normal havadan 3 kat daha yavaş hareket eden molekül yapısına sahip bir gazdır.
- Nitrojen yanıcı olmayan bir gazdır.
- Lastiklerden hava kaçmasından dolayı artan yakıt tüketimini azaltır.
- Lastik ömrünü artırır.
- Lastik basıncı her mevsimde aynı kalır.
- Yola maksimum tutunma sağlar, dolayısıyla güvenliği artırır.
- Aracın süspansiyonuna destek olur ve hissedilir derecede sürüş keyfi sağlar.
- Lastik içerisinde ve jantta oksidasyon (paslanma) olmaz.
- Düzensiz hava basıncından dolayı oluşan dengesiz sırt aşınmlarını engeller.
- Nitrojen teknolojisi Formula 1 araçlarında, uçaklarda, Indycar ve Nascar yarışlarında; Amerika ve Avrupa ülkelerindeki tüm motorlu araçlarda kullanılmaktadır.
